Noel giysilerindeki çevresel tehlike

Noel ve Yeni Yıl partilerinde giyilen ışıltılı ve pullu giysiler en az beş yönden çevresel tehlike oluşturuyor. BBC Dünya Servisi’nden Navin Singh Khadka bu tehlikeleri şu şekilde sıraladı.

Payetler düşüyor

Uluslararası Çevre Hukuku Merkezi yöneticisi Jane Patton, “Hiç payetli bir şey giyip giymediğinizi bilmiyorum, ama ben giydim ve o şeyler sürekli düşüyor, özellikle de giysiler indirim marketinden alınmışsa” diyor. “Birine sarıldığınızda, arabaya binip indiğinizde, hatta siz yürürken ya da dans ederken bile çıkıyorlar. Yıkanırken de çıkıyorlar.”

Bunlar genellikle metalik yansıtıcı kaplamalı plastikten yapılırlar. Kanalizasyona gittikten sonra da yüzyıllarca çevrede kalırlar ve muhtemelen zamanla daha küçük parçalara ayrılırlar. Bu da mikroplastik kirliliğine neden olur.

Parti kıyafetleri genellikle tek kullanımlıktır

Oxfam hayır kurumu, 2019’da 18 ila 55 yaşları arasındaki 2.000 İngiliz kadınla bir anket çalışması gerçekleştirdi. Katılımcıların %40’ı Noel sezonu için payetli bir giysi alacaklarını ifade etti. Satın alanların sadece dörtte biri bu kıyafetleri tekrar giyeceklerini ve ortalama olarak giysiyi bir kenara atmadan önce beş kez kullanacaklarını söyledi. %5’i kıyafetlerini giydikten sonra çöp kutusuna atacaklarını söyledi. Oxfam’ın hesaplamalarına göre 2019’da Noel partisi kıyafetlerinin 1,7 milyonu atık olarak çöp sahasına gitti. Plastik payetler düzenli çöp depolama alanına girdikten sonra orada süresiz olarak kalacaktır. Ancak araştırmalar, düzenli depolama alanlarından sızan sıvı atığın da mikroplastikler içerdiğini buldu. Bir grup araştırmacı, çalışmalarının “çöp depolama sahasının plastikler için son durak olmayıp potansiyel bir mikroplastik kaynağı” olduğuna dair kanıt sağladığını söyledi.

Satılmayan giysiler çöpe atılıyor

Greenpeace Almanya’nın döngüsel ekonomi ve toksik madde yöneticisi Viola Wohlgemuth, giyim endüstrisi tarafından üretilen ürünlerin %40’ının asla satılmadığını söylüyor. Bunlar daha sonra diğer ülkelere gönderilebilir ve çöpe atılabilir, diyor. Payetlerle süslenmiş giysiler de ister istemez bu atılanlar arasında yer alıyor. Viola Wohlgemuth, bunları Kenya ve Tanzanya’daki ikinci el pazarlarında ve atık depolama alanlarında gördüğünü söylüyor.

Tekstil atığı ihracatı için herhangi bir düzenleme yok. Bu tür ihracatlar, ikinci el tekstil ürünleri olarak kabul ediliyor ve yoksul ülkelerde çöplük alanlarına veya su yollarına dökülüyor ve çevreyi kirletiyor. Bunlar Basel Sözleşmesi kapsamında elektronik veya plastik atık gibi sorunlu bir madde olarak yasaklanmış değil.

Payetler üretilirken de atık oluşuyor

Payetler plastik tabakalardan delinerek üretilir ve tabakanın geri kalanı çöpe gider. Hindistan’ın Gujarat eyaletinde bir tekstil fabrikası sahibi olan Jignesh Jagani, “Birkaç yıl önce, bazı şirketler atıklarını yakma fırınlarında yakmaya çalıştı. Bu da zehirli duman üretti ve eyaletin kirlilik kontrol kurulu bunu öğreninceşirketleri bunu yapmaktan vazgeçirdi. Bu tür atıkları işlemek gerçekten zor” diyor. Kompostlanabilir selüloz payet üreticilerinden biri olan Elissa Brunato ise, bu sorunu önlemek için tek tek kalıplarda payetler yapmaya yöneldi.

Payetler sentetik iplerle bağlanıyor

Sorun sadece payetler değil, genellikle bunların dikildikleri sentetik malzemelerdir.

BM Çevre Programına göre, giysilerde kullanılan malzemelerin yaklaşık %60’ı polyester veya akrilik gibi plastiklerdir ve bunlar her yıkandığında küçük plastik mikro lifler oluşur. Bu lifler su yollarına ve oradan da besin zincirine kadar ulaşırlar. Uluslararası Doğayı Koruma Birliği’nin tahminine göre, okyanuslara salınan mikro liflerin %35’inden sentetik tekstil ürünleri sorumludur. Değişen Pazarlar Vakfı’ndan George Harding, giyim endüstrisi üretiminin 2030 yılına kadar 2015 seviyelerine kıyasla neredeyse iki katına çıkacağının tahmin edildiğini, bu nedenle eğer ciddi müdahaleler olmazsa sorunun muhtemelen daha da kötüye gideceğini söyledi.

Kaynak: https://www.bbc.com/news/science-environment-64056052