Stołowe Dağları Milli Parkı

Lehçe Park Narodowy Gór Stołowych, İngilizce’de Table Mountains Milli Parkı olarak adlandırılan, güneybatı Polonya’da bulunan bir milli parktır. Sudetes sıradağlarının bir parçası olan Góry Stołowe Dağları’nın Polonya bölümünü kapsar. Aşağı Silezya Voyvodalığı’nın Kłodzko İlçesi’nde, Çek Cumhuriyeti sınırında yer alır. 1993 yılında oluşturulan park, 63,39 kilometrekarelik bir alanı kaplar ve bunun 57,79 km2‘si ormanlardan oluşur. Sıkı koruma altındaki alan 3,76 km2′dir.

Bu dağlar 70 milyon yıl önce oluşmaya başlamıştır. Sıradağların benzersiz görünümü yüz binlerce yıllık aşınmanın bir sonucudur. Milli parkın tüm alanında, aşınma ve erozyon süreçlerinin sonucu olan garip şekilli kayalar vardır. Bunlar Kwoka (Tavuk), Wielblad (Deve) ve Glowa wielkoluda (Devin başı) olarak isimlendirilmiştir. Ayrıca, kaya labirentleri oluşturan karmaşık bir koridor sistemi bulunur. Errant Kayaları sıklıkla böyle anılır. Kaya şehirlerine benzeyen geçitler ve koridorlar oluşturan bir grup kayadan oluşurlar. Bu alan boyunca, dar çatlaklar boyunca bir turist yolu oluşturulmuştur.  

Deniz tortuları, Stołowe Dağları’nı oluşturan tektonik hareketlerin kuvvetiyle yukarıya doğru kaldırılmıştır. Yükselme anından itibaren dış aşınma süreçlerine maruz kalmışlardır. Bunlara birden fazla faktör neden olabilir, ancak en önemlisi sudur ve bunun etkileri Stołowe Dağları’nın tüm bölgesinde gözlemlenebilir. Su, kayaları çözer, zayıflamış kaya malzemesini dışarı atar ve hatta onları patlatabilir. Yarıklar ve çatlaklar yoluyla içeri girer, aşağı doğru hareket ederek geçirimsiz bir marn tabakasıyla karşılaşır ve burada akış yönünü yataya çevirir. Burada, marnların üst tabakası yıkanır ve bu da kayaların batmasına ve stabilitelerinin azalmasına neden olur. Bazı kumtaşı levhalar birbirinden uzaklaşmaya başlar. Bu, bu kayaların sürekli hareket ettiği anlamına gelir. Şu anda Büyük Szczeliniec’teki en büyük yarıklardan biri olan Inferno’da, duvarlardan biri yılda 0,2 mm hızla hareket etmektedir.

Büyük Szczeliniec, Stołowe Dağları Milli Parkı’ndaki en yüksek zirvedir (919 m). Burası  panoramik manzaralarıa sahip seyir terasları na sahip olup Sudetes’in en büyük turistik cazibe merkezlerinden biridir. En yüksek noktası Büyükbabanın Koltuğu (Fotel Pradziada) adı verilen bir kayadır.

Milli Parkın bitki örtüsü çoğunlukla, 19. yüzyılın başında kesilen bozulmamış kayın ve köknar ormanlarının yerini almak üzere bölgeye getirilen ladinlerden oluşmaktadır. Doğal ormanlık alan azdır ve ormanlık alanların yalnızca yaklaşık %3’ünü kaplar. Bölgede turba bataklıkları vardır, bunlardan biri (393.000 m2) 1959’da kesinlikle korunan alan olarak listelenmiştir. Parkın ormanlık alanlarında geyik, kızıl geyik, yaban domuzu, sincap, kirpi, kertenkele ve engerekler de dahil olmak üzere birçok kuş ve sürüngen yaşar.

Polonya’daki birkaç turba bataklığından biri olan Büyük Turba Bataklığı Batorowski’nin karakteristik florası, bataklık çamı gibi türlerle temsil edilir. Bu turba bataklığı 1958’den beri sıkı bir korumaya tabidir ve Stołowe Dağları Milli Parkı’na gelen ziyaretçilerin bu alanlara girmesine izin verilmez.

Stołowe Dağları’nın bulunduğu bölge 14. ve 15. yüzyıldaki Hussite savaşlarından sonra gelişti ve daha sonraları Kudowa, Duszniki ve Polanica’daki ilk kaplıcalar açıldı. Duszniki aynı zamanda bir kağıt üretim merkezidir. Avrupa’daki ilk kağıt fabrikalarından biri 1605’te burada açıldı.

Stołowe Dağları Milli Parkı, Andrew Adamson’ın 2008 tarihli fantastik filmi Narnia Günlükleri: Prens Hazar’ın çekim yeri olarak kullanılmıştır. Sahnelerin çekildiği yerler arasında Errant Kayalıkları olarak bilinen kaya oluşumu ve Kamieńczyk Geçidi yer almaktadır.