Polonezköy
İstanbul’un Beykoz ilçesinde yer alan Polonezköy, Karadeniz sahilinden 20 km, Boğaziçi kıyılarından ise 15 km uzaklıktadır. Polonezköy, 1830 Polonya Ayaklanması sırasında hükümet başkanı olan, daha sonra da Polonyalı sürgünlerin siyasî liderliğini yapan Prens Adam Czartoryski tarafından kuruldu. Köyün ilk adı, kurucusunun adı olan Adam’dan dolayı Adamköy’dür (Lehçe Adampol). Köyün bulunduğu arazi, 1830’lu yıllarda Saint Benoît Fransız Lisesi ‘ni yönetmekte olan Lazarist rahipler tarafından çiftlik olarak düzenlenmişti. O zamanlar Polonyalıların siyasi göçünün merkezi Paris ’ti. Prens Adam Czartoryski ’nin amacı ise, ikinci bir siyasi merkezini Osmanlı Devleti sınırları içinde kurmaktı. Bu amaçla Michał Czajkowski ’yi temsilcisi sıfatıyla Osmanlı Devleti ’ne gönderdi. İstanbul’a geldikten sonra 1850 yılında İslamiyet’i kabul ederek Mehmed Sadık Paşa adını alan Czajkowski, Osmanlı Devleti’nde faaliyet gösteren Lazaryen rahiplerden gelecekte Adampol’un kurulacağı ormanlık bir araziyi satın aldı. İlk başta ancak 12 kişinin oturduğu köye sonraki yıllarda en çok geliştiği dönemde 220 sakin yerleşti.
Yıllar geçtikçe Adampol gelişti, köyün nüfusu 1830 Polonya Ayaklanması ve 1853 Kırım Savaşına katılan askerlerin yanı sıra Sibirya sürgünü ve Çerkez esaretinden kaçan Polonyalılarla arttı. İlk Polonezköy sakinleri çiftçilik, hayvancılık ve ormancılıkla meşguldü. 1938 yılında köyün sakinleri T.C. vatandaşlığına kabul edildiler. 1968 yılında köyün sakinleri işledikleri topraklar üzerinde tapu hakkına sahip oldular. Öte yandan, Czartoryski ailesinin vârisleri ise Polonezköylüler lehine haklarından vazgeçtiler.
Ulaşım imkânları, coğrafî konumu ve güzel manzaraları sayesinde günümüzde Polonezköy bir tarım köyünden tatil köyüne dönüşmüştür. Polonezköy’un gelişmesi ve köydeki ekonomik şartların düzelmesiyle birlikte 1980’li yıllarda yurt dışına göç eden gençler Polonezköy’e geri dönmeye ve köyde pansiyon, lokanta ve çayevi işletmeye başladılar.
Polonezköy’e gelen ünlüler arasında Macar piyanist Franz Liszt (1847), Fransız yazar Gustave Flaubert ( 1850 ), Çek yazar Karel Droz ( 1904 ), Mustafa Kemal Atatürk ( 1937 ), sonradan XXIII. İoannesadıyla Papa olan Angelo Giuseppe Roncalli ve Polonya’nın II. Dünya Savaşı sonrasındaki Dışişleri bakanı Adam Rapacki (1961) de bulunuyor.
Dünyaca tanınan soprano Leyla Gencer de burada doğmuştur. Leyla Gencer’in babası Safranbolulu köklü Müslüman bir ailenin oğlu olan Hasanzade İbrahim Bey, annesi Polonyalı Katolik bir ailenin kızı olan Alexandra Angela Minakovska’dır. Annesi, İbrahim beyle evlendikten sonra Müslüman olup Atiye adını aldı.
Polonezköyü 1985 yılında Türkiye cumhurbaşkanı Kenan Evren , 1994 yılında ise, Polonya Devlet Başkanı Lech Wałęsa ziyaret etti. Bir sonraki Polonya Devlet Başkanı Aleksander Kwaśniewski ise ilki 1996 ve ikinci 2000 yılında olmak üzere iki defa Polonezköy’ü ziyaret etmiştir. Son ziyareti esnasında Aleksander Kwaśniewski, Zofia Rizi Anı Evi ‘ni de gezmiştir. Bu ziyaretten iki sene sonra Polonezköy’un kuruluşunun 160. yıldönümü törenle kutlandı.
Günümüzde Polonezköy’de yaklaşık olarak 1.000 kişi yaşamaktadır. Bunlar arasında 40 kişi düzgün Lehçe konuşmaktadır. Polonezköy’de her yaz Polonezköy’ün Polonya ile olan bağlarını vurgulayan Polonezköy festivali düzenlenmektedir. Polonezköy mezarlığı nda Polonya millî şairi Juliusz Slowacki’nin aşık olduğu Ludwika Śniadecka’nın mezarının yanı sıra Polonya Cumhuriyeti Millî Savaş ve Şehitlikler Konseyi tarafından restore edilen diğer 92 tarihi mezar bulunmaktadır.