Üç Ülkenin Kahramanı: General Józef Bem (Murad Paşa)
Józef Zachariasz Bem diğer adıyla Murad Paşa, 14 Mart 1794 tarihinde Polonya’nın güneydoğusundaki Galiçya bölgesinin Tarnów kentinde doğdu. Galiçya, o tarihlerde Avusturya-Macaristan İmparatorluğu hakimiyetinde bulunuyordu. 10 Aralık 1850 tarihinde bir Osmanlı Subayı olarak Halep’te vefat etti. Erdel (Transilvanya) ve Banat bölgesindeki askeri başarılarıyla 1848 Macar Devrimi’nin kahramanı olmuştur.
Varşova Askeri Okulu‘nda öğrenim gören Józef Bem, Napoléon’un 1812 Rusya Seferi’ne katılan Polonya topçu birliğinde ve özellikle 1813’teki Gdańsk savunmasında üstün askeri yeteneğini kanıtladı. 1815’te yeniden ülkesine dönerek Polonya ordusuna giren Bem, önce Varşova Topçu Okulu’nda öğretim üyesi, bir süre sonra da general oldu.
Polonya‘nın Rusya’ya karşı giriştiği özgürlük savaşında (1830 Kasım ayaklanması) üstün bir çabayla çarpışan Murad Paşa, Ostrołęka’da büyük yararlılıklar gösterdi. Ayaklanmanın bastırılması üzerine önce Leipzig’e, sonra da Paris’e sığınmak zorunda kaldı.
1848’de Avusturya yönetimine karşı ayaklanan Macar milliyetçilerinin önderi Lajos Kossuth‘a katıldı ve Erdel’i savunmakla görevlendirildi. Avusturyalılar karşısında küçük bir orduyla, özellikle 9 Şubat 1849‘da kat kat üstün kuvvetleri püskürttüğü Piski Köprüsü mevzilerinde büyük başarılar elde etti; bu sırada Rusların işgal ettiği Erdel’i savunmak üzere geri dönmek zorunda kaldı. 31 Temmuz’da Segesvár yakınlarındaki son savaşta üstün Rus kuvvetleri, Macar ordusunu yok etti. Murad Paşa ölü taklidi yaparak oradan kurtuldu.
1849’da Macar ayaklanmasının bastırılması üzerine Lajos Kossuth ve diğer Macar yurtseverleriyle birlikte Osmanlı Devleti’ne sığınan Bem, İslam dinini benimsedi ve Murad Paşa adını alarak Halep valisi oldu. Burada bir Arap ayaklanmasını bastırdı (1850), Hıristiyanlara karşı girişilen bir kıyım hareketini, yaşamını tehlikeye atarak önledi. Józef Bem, 1850’deki ölümünden sonra Halep’te Jebel el Isam Müslüman askeri mezarlığına gömüldü. 1926 yılında Polonya’da “General J. Bem’in cesedini getirme komitesi” kuruldu [1]. Komite, o zamanki Polonya Devlet Başkanı Ignacy Mościcki ve Mareşal Józef Piłsudski’nin [2] desteğini aldı. Kemikleri 1929’da Halep’ten Polonya‘ya götürüldü.
Józef Bem, Polonya ve Macaristan‘da ulusal kahraman olarak kabul edilmektedir.
General Józef Bem’in Mozolesi , doğduğu Tarnów kentindeki Strzelecki Parkı’nda bulunmaktadır. Mozole 1927’de [3] Adolf Szyszko-Bohusz’un [4] tasarımına göre park göletinin ortasına inşa edildi. Bem’in İslam’a dinini kabul etmesi nedeniyle Katolik mezarlığına gömülmedi. Dikdörtgen lahit, generalin ana silah türü olan topçuları anımsatan kürelerle çevrili altı Korint sütunu üzerinde durmaktadır. Bunları birbirine bağlayan zincirler erimiş toplardan yapılmıştır. Lahitin duvarlarında yazıtlar vardır: Lehçe – Józef Bem, Macarca – Bem Apó ve Magyar szabadságharc legnagyobb hadvezére 1848-1849 (Macar özgürlük mücadelesinin en büyük lideri Peder Bem, 1848-1849), Arapça – Ferik Murad Paşa ve tarihler – 1794 (doğum), 1850 (ölüm), 1929 (ceset ülkeye döndü) [5].
Orijinal mezar yeri olan Halep’teki kazı çalışmaları 20 Haziran 1929’da gerçekleştirildi. Tarnów’a ulaşmadan önce, tabut Budapeşte’deki Ulusal Müze’de ve daha sonra Kraków ‘daki Wawel’de halkın ziyaretine sunuldu. General Józef Bem’in Tarnów’daki cenaze töreni 30 Haziran 1929’da gerçekleşti. Tabut muhtemelen ertesi gün lahite yerleştirildi, böylece definden önce gizlice cesedin ek bir incelemesi yapıldı.
Kaynaklar
- Bartosz Marciniak, Aleksander Strojny, Tarnów. Pearl of the Renaissance, Sideways Publishing House, Krakow, 2007
- Kazimierz Bańburski, Guide Tarnow, Tarnów Regional Center for Coordination and Support of Tourism, Tarnow 2000
- Norbert Orliński, Tarnów and its surroundings. Guide, Sport and Tourism, Warsaw, 1982
- Antoni Sypek, My Tarnow , Tarnow 2005
- Niedojadło Andrew (editor in chief), Encyclopedia of Tarnow, Tarnów Cultural Association, Tarnów, 2010