Arıların ürettiği şifa vesilesi: Propolis

Arıların ürettiği tek şeyin bal olmadığını biliyor olmalısınız. Arılar bal yaparken ayni zamanda iğne yapraklı ağaçlar veya yaprak dökmeyen ağaçlardaki özsudan propolis adı verilen bir bileşik de üretirler. Özsuyu kendi salgıları ve balmumu ile birleştirdiklerinde, kovanlarını inşa etmek için kaplama olarak kullanılan yapışkan, yeşilimsi kahverengi bir ürün oluştururlar. Bu ürünün adı propolistir.

Binlerce yıl önce, eski uygarlıklar tıbbi özelliklerinden faydalanmak için propolis kullandılar. Yunanlılar apseleri tedavi etmek için, Asurlular enfeksiyonla savaşmak ve iyileşme sürecine yardımcı olmak için yaralara ve tümörlere koydular. Mısırlılar mumyaları mumyalamak için propolisten faydalandılar.

Propolisin bileşimi, arıların bulunduğu yere ve eriştikleri ağaçlara ve çiçeklere bağlı olarak değişebilir. Örneğin, Avrupa’dan gelen propolis, Brezilya’dan gelen propolis ile aynı kimyasal yapıya sahip olmayacaktır. Bu da, araştırmacıların propolisin sağlığa yararları hakkında genel sonuçlara varmasını zorlaştırabilir.

Propolisin içindeki iyileştirici bileşikler

Araştırmacılar propoliste 300’den fazla bileşik tanımladılar. Bu bileşiklerin çoğu polifenol formlarıdır. Polifenoller, vücutta hastalık ve hasarla savaşan antioksidanlardır (1). Spesifik olarak propolis, flavonoidler adı verilen polifenolleri içerir. Gıdalardaki flavonoidler genellikle renk, tat ve gıdayı bozulmadan korumadan sorumludur. Antioksidan özellikleri sayesinde yağ oksidasyonu, vitamin ve enzimlerin korunması gibi önemli reaksiyonları düzenlerler. Antioksidan özelliklere sahip olan kırmızı renkli meyveler, yeşil çay ve sebzelerdeyaygın olarak bulunurlar.

Araştırmalar propolis hakkında ne diyor?

Propolisin antibakteriyel, antiviral, antifungal ve antienflamatuar özelliklere sahip olduğu, bazı bakteri, virüs ve mantarlara karşı koruma sağladığı tespit edilmiştir.

Yaraların iyileşmesini hızlandırmak için propolis

Propolis, antifungal görevi gören bir flavonoid olan pinocembrin adı verilen özel bir bileşiğe sahiptir. Bu anti-inflamatuar ve antimikrobiyal özellikler, propolisin yara iyileşmesinde yardımcı olmasını sağlar. Bir araştırma, propolisin yeni sağlıklı hücre büyümesini hızlandırarak travmatik yanıkları olan kişilerin daha hızlı iyileşmesine yardımcı olabileceğini tespit etti (2). Başka bir çalışma, topikal bir propolis alkollü özütünün, oral cerrahi yaralarda mast hücrelerini azaltmada bir steroid kreminden daha etkili olduğunu buldu (3). Mast hücreleri iltihaplanma ve yavaş yara iyileşmesi ile ilişkilidir. Herstat veya Coldsore-FX gibi yüzde 3 propolis içeren merhemler iyileşme süresini hızlandırmaya ve hem uçuk hem de genital herpes yaralarındaki semptomları azaltmaya yardımcı olabilir (4). Bir çalışma, günde üç kez topikal propolis uygulandığında, uçukların daha hızlı iyileşmesine yardımcı olduğunu buldu (5). Araştırmacılar, propolis kreminin yalnızca bir kişinin vücudunda bulunan uçuk virüsünün miktarını azaltmakla kalmayıp, aynı zamanda vücudu gelecekteki uçuk oluşumlarına karşı koruduğunu tespit etti.

Kansere karşı propolis

Propolisin belirli kanserlerin tedavisinde rolü olduğu tespit edilmiştir. Bir araştırmaya göre, propolisin kanser önleyici etkilerinden bazıları şunlardır(6):

• kanserli hücrelerin çoğalmasını engeller,
• hücrelerin kanserli olma olasılığını azaltır,
• kanser hücrelerinin birbirine sinyal gönderdiği yolları bloke eder.

Bu çalışma ayrıca propolisin kanser için tamamlayıcı bir tedavi olabileceğini, ancak tek bir tedavi olmadığını belirtiyor. Başka bir araştırmada, Çin propolisini almanın, meme kanseri hücreleri üzerindeki anti-tümör etkileri nedeniyle meme kanseri tedavisinde yardımcı bir tamamlayıcı tedavi olabileceğini bulundu (7).

Güvenlik endişeleri

Propolis ürünlerinin güvenli olup olmadığını belirlemek için henüz yeterli kanıt yok, ancak yüksek riskli olarak kabul edilmiyorlar. İnsanlar genellikle bal yediklerinde biraz propolis alırlar. Ancak bala veya arılara alerjiniz varsa propolis içeren ürünlere de tepkiniz olacaktır. Propolis, uzun süre kullanıldığında kendi alerjik reaksiyonuna da neden olabilir.

Arıcılar, bileşiğin çevresinde çok fazla oldukları için propolis alerjisi olma olasılığı en yüksek olan kişilerden bazılarıdır. Tipik alerjik reaksiyon, egzama benzeri bir cilt rahatsızlığıdır. Özellikle mevcut alerjiniz veya astımınız varsa, tedavi planınıza propolis eklemeden önce doktorunuzla konuşmalısınız.

Propolis nereden temin edilir?

Propolis eczanelerden veya sağlıklı gıda mağazalarından satın alınabilir. Topikal formlar arasında kremler, merhemler ve losyonlar bulunur. Propolis ayrıca ağızdan alınabilir ve tablet, sıvı özü ve kapsül şeklinde olabilir. Şu anda, daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulduğu için tıbbi olarak önerilen bir doz yoktur. Bir çalışma, günde yaklaşık 70 miligramlık bir günlük konsantrasyon önerir, ancak bu bir FDA tavsiyesi değildir. Üreticiler, ürün etiketinde bir doz önerebilir. Herhangi bir takviye almadan önce propolisin sizin için güvenli olup olmadığını doktorunuza sorun.

Kaynaklar

1. Saeed, F. et al. (2015, August 11). Propolis to curb lifestyle related disorders: an overview [Abstract]. International Journal of Food Properties. 19(2): 420-437
   com/doi/abs/10.1080/10942912.2012.745131
2. Martinotti, S., Ranzato, E. Propolis: a new frontier for wound healing?. Burn Trauma 3, 9 (2015). https://doi.org/10.1186/s41038-015-0010-z
3. Barroso, P., Lopes-Rocha, R., Pereira, E. M., Marinho, S. A., de Miranda, J. L., Lima, N. L. & Verli, F. D. (2012, October). Effect of propolis on mast cells in wound healing. Inflammopharmacology, 20(5), 289-294
   nlm.nih.gov/pubmed/22179947
4. Kurokawa, M., Wadhwani, A., Kai, H., Hidaka, M., Yoshida, H., Sugita, C., … Hagiwara, A. (2016, May). Activation of cellular immunity in herpes simplex virus type 1-infected mice by the oral administration of aqueous extract of Moringa oleifera lam leaves. Phytotherapy Research, 30(5), 797-804
   nlm.nih.gov/pubmed/26814058
5. Sforcin, J. (2016, June). Biological properties and therapeutic applications of propolis. Phytotherapy Research, 30(60), 894-905
   nlm.nih.gov/pubmed/26988443
6. Chi-Fung Chan, G., Cheung, K., & Man-Yen Sze D. (2013, June). The immunomodulatory and anticancer properties of propolis. Clinical Reviews in Allergy & Immunology, 44(3), 262-273
   nlm.nih.gov/pubmed/22707327
7. Xuan, H., Li, Z., Yan, H., Sang, Q., Wang., K., He, Q., … Hu, F. (2014). Antitumor activity of Chinese propolis in human breast cancer MCF-7 and MDA-MD-231 cells Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2014
   com/journals/ecam/2014/280120/abs/