Avrupa’da Tatlı Su Habitatına Bağımlı Olan Türlerin Sayısı Azalıyor
Yapılan son bir çalışma, Avrupa Natura 2000 ağındaki biyolojik çeşitliliğinin, çevredeki arazi kullanımından oldukça fazla etkilendiğini ortaya koydu (1).
Kuşlar ve Habitat Direktifleri, Avrupa’nın doğa koruma politikasının temelini oluşturmaktadır. Natura 2000 rezervleri AB’nin kara alanının %18’ini ve deniz topraklarının %8’inden fazlasını kapsamaktadır. Yabani kuş türlerinin, doğal yaşam alanlarının ve bunlarla ilişkili nadir, tehdit altındaki veya endemik türlerin korunması amaçlanmaktadır. Ancak iddialı hedeflere ve uzun vadeli çabalara rağmen biyolojik çeşitlilik azalma gösterirken direktifler kapsamında korunan türlerin %60’ı elverişsiz koruma statüsünde olmaya devam etmekte ve taşkın yataklarının %80-90’ı bozulmaktadır(2).
Araştırmaların, nehir biyotasının ve nehirle ilgili türlerin stres etkenlerinden büyük ölçekte etkilendiğini göstermesi de üzerinde durulması gereken başka bir konudur.
Araştırmacılar, Almanya’da akan su, durgun su, ıslak orman ve çimenli sulak alan gibi tatlı su ile ilgili habitat grubu türlerinin en az %15’ini içeren 648 özel koruma alanını (ÖKA) seçti. Alan içindeki habitat koşulları değerlendirildi. Her bir alanı çevreleyen 0,1 km ve 1 km’lik tampon araziyi ve ayrıca yukarı nehir ağının her iki tarafında 0,1 km’lik bir alan da dahil olmak üzere 5 km’lik yukarı akış alanı incelendi. Yedi arazi kullanım sınıfı kategorize edildi:
- Kentsel
- Ekili arazi
- Otlak
- Orman
- Doğal çayırlar gibi açık yarı doğal bitki örtüsü
- Sulak alanlar
- Su kütleleri
Araştırmacılar, yedi arazi kullanım sınıfının tümü için farklı tampon bölgelerdeki örtü, çeşitlilik ve düzensizlik yüzdesini hesapladı. Biyoçeşitlilik zenginliğini öngören herhangi bir özelliği belirlemek için seçilen türlerin bu alanlardaki varlığının yanı sıra alanların içindeki ve dışındaki koşullar istatistiksel olarak analiz edildi.
Bu çalışmada tatlı su ile ilgili tür zenginliğinin, her Natura 2000 alanının çevresindeki alandaki arazi kullanımına bağlı olduğu bulunmuştur. Sonuçlar, küçük Natura 2000 alanlarında (151,2 hektardan az) biyoçeşitliliğin (özellikle kuşlar), alanların ıslak, çeşitli ve düzensiz bir arazide yer alması durumunda, alanların dışında ek yaşam alanlarının sağlanması nedeniyle daha yüksek olduğunu gösterdi. Avrupa’daki çoğu Natura 2000 alanının küçük olduğu göz önüne alındığında, çevredeki habitat koşulları ve arazi kullanımı, üye devletler genelindeki birçok Natura alanındaki tatlı su ile ilgili türleri potansiyel olarak etkilemekte ve etkilemektedir.
Araştırmacılar, tatlı su ile ilgili türlerin verimli bir şekilde korunmasını sağlamak için ilave koruma ve restorasyon alanlarının ya yeterince büyük olması ya da yalnızca yaygın olarak kullanılan alanlarla çevrelenmesi gerektiğini de ifade etmektedirler.
Kaynak:
- Kail, Jochem, Kathrin Januschke, and Daniel Hering. “Freshwater-Related Species Richness in Natura 2000 Sites Strongly Depends on the Surrounding Land Use besides Local Habitat Conditions.” Journal of Environmental Management 340 (August 15, 2023): 118025. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2023.118025.
- Val, A. (2023, November 7). Researchers find landscape features around reserves are key to increasing freshwater-reliant species diversity. Environment.ec.europa.eu. Retrieved December 16, 2023, from https://environment.ec.europa.eu/news/researchers-find-landscape-features-around-reserves-are-key-increasing-freshwater-reliant-species-2023-11-08_en