Denizlerdeki Plastik Kirliliğini Azaltmak İçin Yeni Teknoloji Arayışları
AB’nin “Hava, Su ve Toprakta Sıfır Kirliliğe Yönelik Eylem Planı”, 2030 yılına kadar denizlerdeki plastik atıkların en az %50, çevreye salınan mikroplastiklerin ise en az %30 azaltılması çağrısında bulunmaktadır. Ayrıca Avrupa Komisyonu’nun revize edilmiş Kentsel Atık Su Arıtma Direktifi önerisi, atık su arıtma tesislerinin kentsel atık sudan mikro kirleticileri uzaklaştırmak için ekstra önlemler alması gerektiğini öngörmektedir(1).
Projede denizlerdeki plastik kirliliğini azaltmak için yeni teknolojilere karar verilirken, etkilenen tarafların bazen birbiriyle çatışan çıkarlarının da hesaba katılması gerekiyor. Bu gruplar arasında plastik üreticileri, turizm ve balıkçılık endüstrileri, çevre grupları, tüketiciler ve hükümetler yer alıyor. Bu arada Portekiz ve Yunanistan araştırmacıları, mikro ve makroplastiklerin denizlere karışmasını durdurmaya yardımcı olan yenilikçi teknolojileri değerlendirmek için bir çerçeve tasarladılar (2).
EU CLAIM (Yenilikçi yöntemler geliştirerek ve uygulayarak çöpleri temizleme) projesinin bir parçası olarak geliştirilen çerçeve, hem sosyo-ekonomik hem de çevresel etkileri ve farklı sektörlerin çıkarlarını dikkate almaktadır.
Yöntemin nasıl çalıştığını göstermek için araştırmacılar projeyi öncelikle Akdeniz’de uyguladılar. Bu örnek olayda, plastiği denize ulaşmadan önce sudan uzaklaştırmaya yönelik iki teknolojiyi test ettiler:
- Makroplastikler için (çapı 5 mm. büyük): Nehirlerdeki çöpleri toplayan yüzer bir bariyer.
- Mikroplastikler için (0,05 mm’den küçük): Atık su arıtma tesislerine yönelik bir filtreleme sistemi.
Bu çerçeve, teknolojileri dört kriter kullanarak değerlendiriyor:
- Yıllık yatırım ve işletme maliyetleri,
- Natura 2000 alanlarının plastik kirliliğe maruziyetinin azaltılması,
- Su ürünleri yetiştiriciliği ve kabuklu deniz ürünleri alanlarındaki plastik kirliliğinin azaltılması ve
- Deniz memelilerinin kritik habitatlarında plastik kirliliğinin azaltılması.
Araştırmacılar, kriterleri nasıl ağırlıklandırmaları gerektiğine karar vermek için akademi, endüstri ve politika alanındaki uzmanlarla görüşmeler yaptı ve bu geri bildirimlere dayanarak farklı kriterler için bir ağırlıklandırma sistemi oluşturdu.
Öte yandan mikroplastikler için en hassas kriterin plastik kirliliğini azaltmanın maliyeti olduğu tespit edildi. Ancak makroplastikler için en hassas kriter, hedeflenen azalmanın en az %80’inin sağlandığı deniz memelilerinin kritik yaşam alanlarındaki izleme noktalarının sayısıydı. Bununla birlikte Akdeniz’e nehirlerden giren makroplastiklerin %89’undan en çok kirletici 40 nehirlerin sorumlu olduğu tespit edildi.
Araştırma sonuçları, mikroplastikleri yönetmenin yüksek maliyetlerini de özellikle vurguluyor. Mikroplastikleri yönetmenin makroplastikleri yönetmekten yaklaşık 11 kat daha maliyetli olduğu tespitler arasında yer almıştır.
Kaynak:
- Nekrasov, A. (2023, November 8). Marine plastic: new method for choosing the best clean-up technologies. Environment.ec.europa.eu. Retrieved December 16, 2023, from https://environment.ec.europa.eu/news/marine-plastic-new-method-choosing-best-clean-technologies-2023-11-08_en
- Cunha, Maria C., Kostas Tsiaras, João R. Marques, Yannis Hatzonikolakis, Luis C. Dias, and George Triantaphyllidis. “A Multi-Criteria Assessment of the Implementation of Innovative Technologies to Achieve Different Levels of Microplastics and Macroplastics Reduction.” Marine Pollution Bulletin 191 (June 1, 2023): 114906. https://doi.org/10.1016/j.marpolbul.2023.114906.