Sudaki Sülfatı Yakalayan Molekül Geliştirildi
Mahir İzmirli
Avustralya’nın Queensland eyaletinin başkenti Brisbane’de yer alan bir devlet araştırma üniversitesi olan Queensland Üniversitesi (UQ) ile Çin’deki Xiamen Üniversitesi’nden ortak bir ekip sudaki sülfatı yüksek derecede seçicilikle ölçebilen ve yakalayabilen bir molekül geliştirdi. Bu yöntem potansiyel olarak daha temiz su yollarına ve daha etkili nükleer atık arıtmalarına yol açacak. Bu amaçla suda doğal olarak oluşan bir iyon olan sülfatı yakalamak için kafes benzeri bir molekül tasarlandı.
Queensland Üniversitesi Kimya ve Moleküler Biyobilim Okulu’ndan Jack Clegg yaptığı açıklamada(1), sudaki sülfat konsantrasyonunu kontrol etmenin sağlık, endüstri ve çevre yönetiminde önemli bir zorluk olduğunu söyledi. Clegg, “Sülfat çok yaygın ve önemli bir iyondur” dedi. “Ancak çevrede çok fazla sülfat içme suyunu kirletebilir ve boruların korozyonunu hızlandırabilir.” Geliştirilen ‘moleküler tuzak’ hazır kimyasallardan ucuz bir şekilde hazırlanabilir. Xiamen Üniversitesi’nde görev yapan Xin Wu, sülfat seviyelerinin ucuz ve kolay bir şekilde ölçülmesinin çok büyük faydalar sağladığını ancak moleküler tuzağın sudan negatif yüklü kimyasalları yakalama yeteneğinin de değerli olduğunu söyledi. Wu, “Sülfat gibi oldukça negatif yüklü bir kimyasalın nötr bir boşluk içinde stabilize edilebilmesi, molekülümüzün dikkate değer bir özelliğidir” dedi. “Bu, doğal olarak oluşan sülfat bağlayıcı proteinlerin işlevini taklit etmektedir. Bu teknolojinin tıpta da uygulamaları olabilir; örneğin kistik fibroz gibi kusurlu iyon taşınmasını içeren hastalıkları tedavi etmek için klorür ve bikarbonat iyonlarının hücre zarlarından geçmesine yardımcı olmak gibi.”
Konuyla ilgili araştırma makalesi “Nature Chemistry” dergisinde yayınlandı (2).
Kaynaklar
1-Trapping sulfate to benefit health, industry, and waterways. (2024, 02 14). News Release. https://www.eurekalert.org/news-releases/1034500
2-Jing, L., Deplazes, E., Clegg, J. K., & Wu, X. (2024). A charge-neutral organic cage selectively binds strongly hydrated sulfate anions in water. Nature Chemistry, 16(3), 335–342. https://doi.org/10.1038/s41557-024-01457-5